کارون، کرخه و هورالعظیم جان ماست

مرتضی آژند؛ کاوش اخبار: در ساعت های گذشته خوزستانی ها تصویر نوشته ها و هشتگ هایی با مضمون، کارون، کرخه و هورالعظیم جان ماست در شبکه های اجتماعی به اشترک گذاشته اند و نگرانی خود را از وضعیت آبی استان و تهدیدی که در پایین دست این رودخانه ها در حال رخ دادن است اعلام کرده اند.

مشکل کم آبی کرخه و خشک شدن بخش هایی از هورالعظیم چند وقتی است که صدای خوزستانی ها را بلند کرده و آنها خواستار تعیین حق آبه مستمر برای این تالاب هستند تا خطری حیات جانوری آن را تهدید نکند و معیشت مردمی که از آن رزق و روزی خود را کسب می کنند نیز در امان باشد.

در حوزه آب ریز کارون داستان کمی متفاوت است و جاری شدن آب در زاینده رود در روزهای گذشته بعد از 13 ماه، موجب نگرانی و واکنش های بخشی از مردم استان شده و بار دیگر حساسیت به طرح های انتقال آب را پر رنگ کرده است. آنها می گویند خوزستان با تنش آبی رو به رو است اما آب را منتقل کرده اند تا زاینده رود جاری شود.

این اتفاقات در حالی در هفته های گذشته موجب نگرانی خوزستانی ها شده و امنیت روانی را از آنها گرفته است که اما و اگرهای بسیاری در این موضوعات و کم و کیف آنها وجود دارد و آنگونه هم که باید برای پاسخ به این نگرانی ها شفاف سازی از وضعیت آبی استان صورت نگرفته تا اگر سوءتفاهمی وجود دارد برطرف و اعتماد مردم جلب شود و آنها برای گذر از این تنش آبی یار و همراه باشند.

در این بین در سایه عدم شفاف سازی و اطلاع رسانی، مردم نیز گویا نمی خواهند باور کنند که ذخیره آب سدها رو به کاهش رفته است و نمی توان بدون برنامه اقدام به رها سازی آب کرد که اگر چنین کنند و سال پیش رو نیز بارانی نبارد این ما خوزستانی ها خواهیم بود که در پایین دست این سدها بیشترین ضرر را خواهیم کرد و ممکن است در تهیه آب شرب نیز با مشکل رو به رو شویم.

اینکه چه اتفاقی رخ داده که از سیل پرآب سال 98 به خشکسالی و تنش آبی1400 رسیده ایم مسئله ای است که باید جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد اما در شرایط کنونی واقعیت این است که سدهای خوزستان ار نظر ذخیره آبی در شرایط خوبی قرار ندارند (در حال حاضر تنها ۴۴ درصد از مخزن سد کرخه پر است) و همین میزان آب هم باید، آب شرب مردم را تامین کند، هم برق تولید کند تا تابستان را پشت سر بگذاریم و هم باید کشاورزی و نیاز مردم پایین دست و محیط زیست را تامین کند. نیم نگاهی نیز به سال آینده داشته باشد که اگر خشکسالی سال گذشته تکرار شد سدها خالی نباشند و حداقل آبی برای شرب ذخیره شده باشد.

مسئله این است، آب به هر دلیل کم است و از همین آب کم باید برنامه ریزی شود که آب شرب، تولید برق، کشاورزی. محیط زیست نیز با اولویت هایی تامین شود. در این بین هنر مدیریت باید این باشد که با طرح مسئله، اطلاع رسانی عمومی و دعوت از نخبگان و حتی بزرگان و ریش سفیدان مناطق تحت تاثیر تنش آبی، موضوع را تشریح و به راه حل مشترکی برسانند تا بیشترین استفاده از آب رها شده انجام شود.

مثلا یک اقدام آن است مردم را توجیه کنند که کشت های آب بر شلتوک کاری را در سطح وسیع انجام ندهند و برای آنها کشت جایگزین تعریف کنند یا به آنها کمک مالی کنند تا معیشت آنها تضمین شود.

واقعیت ماجرای تلخ آب در خوزستان فارغ از سوء مدیریت ها، این است که خشکسالی کشور را فراگرفته و ما در پایین دست رودخانه ها قرار داریم و استان های سرشاخه نشین می توانند بدون محدودیت برداشت خود را داشته باشند و مافیای آب هم در کمین نشسته و در غبار به وجود آمده به تونل کاری برای انتقال مشغول است. این خوزستان است که در پایین دست رودخانه ها در انتظار است تا آبی به دستش برسد و نمی تواند به دلیل همین در پایین دست قرار داشتن، قدرت عمل را در دست بگیرد.

اگر مدیران قوی با قدرت چانه زانی و دفاع از تعیین حق آبه استان در مرکز وجود داشت می شد امیدوار بود که این مسئله حل و فصل شود اما واقعیت این است که چنین توانایی را نیز خوزستان ندارد و نمونه آن نیز همین اظهار نظرهای نمایندگان مجلس استان با فاصله چند ساعت است که حتی با هم هماهنگ هم نیستند و یکی می گوید، با پیگیری‌های نمایندگان خوزستان، احداث تونل بهشت آباد متوقف شده است و دیگری می گوید که مجوز محیط زیستی پروژه بهشت آباد از سوی سازمان محیط زیست بر خلاف رویه‌های قانونی صادر شده است.

با چنین شرایطی یک وظیفه وجود دارد که با میزان آبی که در اختیار داریم چگونه نیازهای استان را تامین کنیم و این به دست نخواهد آمد مگر اینکه به گفتگو بنشینیم و راه حلی برای آن پیدا کنیم. راه حلی که هم هور زنده بماند، هم آب شرب و برق تامین شود و هم ذخیره های استراتژیک آب مان به پایان نرسد. در شرایط کنونی راه حل این مسئله گفتگو، شفاف سازی و اعتماد سازی از سوی مسئولین مربوطه و همراهی مردم است.

این شعار نیست و یک واقعیت است که جان ما به حیات کارون، کرخه و .. وابسته است و هیچ تمدنی بدون آب نتوانسته است که به حیات خود ادامه دهد و این ما هستیم که باید در حفظ آنها کوشا باشیم و در کنار هم باید برای گذر از این شرایط چاره ای کنیم.