چرا از اساتید دانشگاههای سیلزده در هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها استفاده نشده است؟

تشکیل هیات ویژه گزارش ملی سیلاب از طرف ریاست محترم جمهوری در پی وقوع سیلابهای متوالی و کم سابقه اخیر در استانهای مختلف و واگذاری مسولیت تهیه آن به یک نهاد دانشگاهی اقدام مفیدی برای بررسی علمی و تحلیل واقع بینانه پدیده سیلاب در کشور و آماده سازی نهادهای تصمیم سازی و اجرایی برای تهیه برنامه های عملیاتی مناسب در مقاطع کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت می باشد.
در کنار ویژگی مثبت این اقدام که حاکی از ایجاد رگه های اعتماد سیستم دولتی به نهادهای دانشگاهی و بروز نشانه های بلوغ فکری دستگاههای دولتی به دانشگاهها بعنوان یک مرجع مشاوره و تصمیم سازی اصلی در کشور می باشد لازمست به جنبه های مختلف این تصمیم و نقاط ضعف موجود در آن هم پرداخته شود.
مهمترین نقدی که به این تصمیم وارد شده به ترکیب اعضای تشکیل دهنده این هیات می باشد. با توجه به اینکه پراکندگی جغرافیایی سیلابهای اصلی کشور در استانهای خوزستان، گلستان، لرستان و مازندران بوده است ولی بررسی ترکیب اعضای این هیات نشان میدهد که از ۲۱ نفر عضو آن ۲۰ نفر از اعضای هیات دانشگاههای تهران بوده است و از اساتید متخصص در دانشگاههای استانهای سیلاب زده فقط یک نفر از دانشگاه شهید چمران اهواز بوده که در آن مهمترین و عظیم ترین طغیان آبی سالهای اخیر اتفاق افتاده است و از اساتید سایر دانشگاههای استانهای سیلزده اصلا استفاده نشده است.
هرچند واگذاری مسولیت این گزارش به دانشگاه تهران که سمبل نهادهای دانشگاهی در ایران می باشد برای فضای بوروکراسی دولتی که هنوز با فرهنگ عمیق پژوهش و تحقیق و مبانی آن خو نگرفته قابل نقد نیست ولی انتخاب ۹۵% از اعضای اصلی این هیات از تهران بایستی از جهات مختلف مورد نقد قرار گیرد که به آنها اشاره میشود.
۱- یکی از الزامات اصلی پژوهش و تحقیق آنست که اعضای تیم شناخت میدانی عمیق و کامل از قلمرو پژوهش داشته باشند و اطلاعات آنها دست اول و همه جانبه باشد. این اصل بطور طبیعی اقتضا میکند که حداقل نیمی از اعضای هیات از متخصصین استانهای سیلزده باشند تا بتوانند به دقت و سرعت اطلاعات لازم را تهیه و بررسی نمایند. طبیعی است که عدم توجه به این اصل سبب کندی و طولانی تر شدن تهیه گزارش شده و امکان جلوگیری از خطاهای احتمالی در گزارش را کاهش می دهد. همینجا بد نیست به این نکته اشاره شود که اسفند سال قبل که سفیر هلند بازدیدی از استان خوزستان برای بررسی چگونگی گسترش همکاری ها در زمینه آب داشت به دانشگاه شهید چمران اهواز آمده و در جلسه مشترک با مسولین اعلام کرد که کلیه تصمیمات و برنامه ریزیهای اصلی در کشور هلند توسط دانشگاهها انجام میشود و اگر قرار باشد که همکاری بین دو کشور شروع شود لازمست اعضای دانشگاه شهید چمران اهواز که در منطقه هستند بعنوان تیم اصلی مشارکت داشته باشد تا بتوانیم با تکیه بر اطلاعات آنان تصمیمات همه جانبه و کاملی گرفته شود.
۲- بررسی تخصصهای موجود در ترکیب هیات نشان میدهد که در دانشگاههای استانهای سیلزده تخصصهای متنوع و مناسبی وجود داشته که امکان استفاده از آنها وجود داشته است و عدم استفاده از این افراد سبب دلسردی و بی توجهی به نقش دانشگاههای استانها و درگیر شده آنها با مسایل بومی و منطقه ای میشود. لازم بذکر است که دانشگاه شهید چمران اهواز تنها دانشگاهی در کشور است که دانشکده مستقل علوم آب داشته که اکثر تخصصهای مرتبط به آب در آن دانشکده موجود بوده و بیش از ۲۵ سال مجری کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه است که هر دو سال یکبار در کشور با حضور متخصصان بین المللی از سراسر دنیا تشکیل میگردد.
۳- تفکر تمرکزگرایی در تارو پود سیستم بوروکراسی دولتی نفوذ کرده و این تفکر توجهی به حضور نخبگان و متخصصان استانهای مختلف و ضرورت پراکندگی جغرافیایی نخبگان ندارد. بر این اساس تصمیمات اتخاذ شده ناشی از این تفکرسبب تشویق هر چه بیشتر نخبگان به حضور در مرکز دارد. این مشکل البته سابقه های قبلی نیز دارد و در مسئله سد گتوند نیز که هیئتی مسول بررسی و ارائه راه حل گردید به نقش دانشگاههای استانی بویژه دانشگاه شهید چمران اهواز توجهی نشد.
۴- لازمست که نخبگان، متخصصان، دانشگاهیان، کانونها و نهادهای مختلف و بویژه آنانی که در استانهای سیلزده واقع هستند بطریق مقتضی انتقاد خود را انعکاس دهند تا در تصمیمگیریهای آتی به نقش نخبگان استانی توجه مناسب شده و بدین طریق صحت و دقت گزارشهای تهیه شده بیشتر شود.
۵- همچنین لازمست مسولین استانهای ذیربط اعم ازاستانداران محترم، نمایندگان محترم مجلس، روسای محترم دانشگاهها و مراکز علمی و پژوهشی در استانها نیز بطریق مناسب به این نکته توجه نموده و در جلسات و گزارشات خود با مسولین کشوری خواهان توجه بیشتر به توانمندیهای علمی و تخصصی در دانشگاههای استانها شوند.
البته باید به این نکته توجه کرد که انتظار این نبوده که شخص ریاست محترم جمهور در جزئیات تعیین افراد دخالت نماید بلکه این نقش مهم بایستی توسط دفتر ریاست جمهوری ایفا میشد که در تعیین ترکیب هیات، توازن لازم از نظر حضور متخصصان مختلف دانشگاههای استانهای سیلزده دیده شود.
دکتر ابراهیم حاجی دولو، دانشگاه شهید چمران اهواز