فسخ کردن راحت است اما مهم این است که فسخ به روشی باشد که درصد خسارت برای فسخ کننده پایین باشد. سیستم قراردادهای فیدیک و فایناس با پیمانکار آسفالت متفاوت است.
عباس هلاکویی مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز که از اسفند سال 87 تا مرداد سال 95 در این سمت بود در گفت و گو با خبرنگار کاوش زاویه های جدیدی از قرارداد پردردسر قطار شهری اهواز را نمایان می سازد، پروژه ای که گرچه قرار بود ظرف پنج سال چهار خط آن تکمیل شود اما حال با گذشت حدود 14 سال از شروع عملیات اجرایی آن با پیشرفت کمتر از 30 درصد متوقف شده است.
وی در این گفتگو از اینکه چه شد که فاینانس این پروژه محقق نشد و دلایل طولانی شدن پروژه در برهه های مختلف و همچنین از سرنوشت فسخ قرارداد توسط شهرداری صحبت کرد و ضعف بزرگ این قرارداد را فاینانسور کردن پروژه و عدم تسلط مدیران شهری و استانی به کار دانست. او علاوه بر اینکه می گوید ادعاهای کیسون برای فرار از مسئولیت است و از بی سوادی شهرداری اهواز مدرک سازی می کند به کم کاری شهرداری در این سال ها اشاره می کند که شهرداری بر خلاف دیگر کلانشهرها اعتقادی به کمک به ساخت مترو نداشت و تنها ماهانه 150 میلیون به کارگران خود در قطار شهری می داد و اگر شهرداری به اندازه ی 20، 30 درصد از بودجه ای که دولت به قطار شهری اختصاص داده است به مترو تخصیص می داد تا کنون پروژه تکمیل شده بود.
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز اظهار کرد: پروژه ی قطار شهری اهواز و هفت کلانشهر دیگر جزو مصوبات مجلس بود و طبق قانون 50 درصد بودجه ی قطار شهری برعهده ی دولت و 50 درصد دیگر بر عهده ی شهرداری است و قرار شد چهار خط مترو برای اهواز اجرا شود.
فاینانس کردن پروژه ی قطار شهری اهواز یک ضعف بود
هلاکویی تصریح کرد: ضعف بزرگی که در مناقصه ی این قرارداد وجود داشت این بود که در شورای اقتصاد مصوب شد که در پروژه ی قطار شهری اهواز ازعملیات فاینانس استفاده شود که در این صورت براساس شرایط قرارداد عمومی پیمان باید 15 درصد از اعتبارفاینانس به صورت نقد در اختیار کشور فاینانسور پروژه قرار گیرد تا عملیات اجرایی شروع شود.
وی ادامه داد: به طور معمول باید وزارت کشور این مبلغ را تامین می کرد زیرا رقم بسیار بالایی بود و از سه چهار برابر بودجه ی سالانه ی شهرداری نیز بیشتر بود البته پروژه هایی مانند وزارت نیرو، پتروشیمی و نفت که به صورت فاینانس انجام می شوند به دلیل اینکه کاملا دولتی هستند دولت صددرصد مبلغ را پرداخت می کند.
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز با بیان اینکه ما با بانک چینی توافق کردیم که در سه مرتبه 5 درصدی این 15 درصد را پرداخت کنیم، خاطرنشان کرد: دولت باید 85 درصد از اعتبار فاینانس را برای بازگشت تضمین کند و بانک مرکزی و بانک عامل که این کار را توسط آن ها انجام می شود بپذیرند در آینده که کار تکمیل شد قسط های فاینانس برگردانده می شوند.
هلاکویی افزود: بانک ها خواستار تضمین 100 درصدی از طرف دولت بودند اما دولت نمی پذیرفت زیرا طبق قانون دولت باید 50 درصد را تضمین می کرد که قرار شد بانک تجارت با وزارت کشور و دارایی توافق کند تا سالانه 290 میلیارد تومانی که بابت ارزش افزوده به شهرداری پرداخت می کند را به عنوان تضمین شهرداری در نظر گرفته شود.
وی عنوان کرد: رییس دارایی وقت تضمین کرد اگر شهرداری اهواز نتوانست پول بانک تجارت را برگرداند از ارزش افزوده های شهرداری اهواز به حساب بانک عامل پرداخت کند اما وزارت خارجه این را نپذیرفت و گفت باید شهرداری ملک و سرمایه ای از خودش را به عنوان تضمین تعیین کند.
مدیران استانی و شهری به روش فاینانس آگاهی نداشتند
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز ضمن اشاره به اینکه استانداران و مدیران شهرداری نسبت به روش فاینانس آگاهی نداشتند، بیان کرد: روش فاینانس به این صورت است که یکی از بانک های ایرانی با تایید بانک مرکزی با بانک خارجی قرارداد می بندد که به طور مثال بانک خارجی هزار میلیارد تجهیزات اختصاص دهد و بعد بانک ایرانی به صورت قسطی آن را برگرداند و تضمین آن پولی است که بانک عامل در بانک مرکزی سپرده گذاری کرده است.
عدم همکاری بانک ها
هلاکویی اذعان داشت: بانک تجارت زیر بار این موضوع نرفت که به بانک چینی تضمین دهد زیرا سهم شهرداری اهواز 500 میلیون دلار بود و اگر شهرداری نمی توانست ظرف پنج سال مبلغ را برگرداند بانک عامل ( تجارت) باید از سرمایه ی خود به بانک خارجی می داد که ورشکسته می شد.
وی اظهار کرد: در آخرین سفر احمدی نژاد رییس جمهور وقت به اهواز همچنان بانک تجارت معتقد بود شهرداری اهواز تضمین کافی ارائه نمی دهد بنابراین قرار شد کنوانسیون تشکیل شود و بانک های دیگر از جمله ملی، سپه، صادرات و ملت با بانک تجارت شریک شوند و هر کدام 80 میلیون دلار و در مجموع 400 میلیون دلار برای شهرداری اهواز تضمین دهند. 100 میلیون دلار دیگر نیز که برای 120 واگن خط یک بود شهرداری اهواز اعلام کرد در ابتدا با تعداد واگن های کمتری می توان پروژه را راه اندازی کرد.
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز گفت: این موضوع با حضور مدیرعامل این پنج بانک صورت جلسه شد و پیمانکار پروژه اعلام کرد خط فرودگاه تا مصلی را ظرف یک سال تحویل می دهد که 55 میلیون دلار هزینه دارد، این موضوع مصادف شد با انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب روحانی به ریاست جمهوری که مدیرعامل بانک تجارت عوض شد و مدیرعامل جدید تضمین 80 میلیون دلاری را نیذیرفت و به دنبال آن بقیه ی بانک ها نیز پشیمان شدند و به این صورت کار خوابید.
هلاکویی افزود: برای همین به سراغ گرفتن اوراق مشارکت رفتیم اما از آن جایی که مبلغ آن بسیار پایین بود تمام توان خود را بر این گذاشتیم که تنها از مصلی تا فرودگاه انجام شود به این ترتیب مراحل بانک مرکزی را طی کردیم و قرار شد 400 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای فاینانس قطارشهری منتشر کنیم که 200 میلیارد تومان سهم دولت و مابقی نیز سهم شهرداری بود که در پنج سال باید پرداخت می شد، در این صورت این رقم برای شهرداری زیاد نبود و مشکلی وجود نداشت.
وی یادآور شد: قرار شد بانک تعاون این 400 میلیارد تومان اوراق را منتشر کند و پول آن را به ما دهد که با آن می توانستیم 55 میلیون دلار به شرکت پیمانکار برای تکمیل خط نخست دهیم و در شورای شهر اهواز مصوب شد این مبلغ تنها برای اجرای عملیات صرف شود.
شهرداری اهواز پولی به مترو نداد
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز تاکید کرد: شهرداری اهواز از روز اول تا کنون کمکی از درآمدهای خود به قطار شهری نکرده در صورتی که در شهرهای اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز شهرداری این کار را کرده است اما شهرداری اهواز ماهانه تنها حدود 150 میلیون تومان به کارگران خود که در قطار شهری کار می کنند پرداخت می کند.
هلاکویی تصریح کرد: در حالی که شهرداری مشهد 1700 میلیارد تومان، شهرداری تبریز 700 و شهرداری شیراز 900 میلیارد تومان به مترو اختصاص داده اند. اگر شهرداری به اندازه ی 20، 30 درصد از بودجه ای که دولت به قطار شهری اختصاص داده است به مترو تخصیص می داد تا کنون پروژه تکمیل شده بود.
وی بیان کرد: مدیریت استانی و شهری از شهردار که قرارداد با کیسون را بسته بود تا استاندار و معاون عمرانی آن و مدیران سازمان برنامه و بودجه وقت معنا و مراحل فاینانس را نمی دانستند و فکر می کردند شرکت تامین کننده ی مالی بودجه ی کار را می دهد و تمام.
شرط فاینانس کردن مترو چه بود؟
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز یادآور شد: چند شرکت دیگر به جز کیسون برای مناقصه ی انتخاب پیمانکار قطار شهری اهواز اعلام آمادگی کردند که چون تنها کیسون فاینانس کردن پروژه را پذیرفت پاکت های دیگر باز نشد در حالی که ممکن بود آن ها با نصف مبلغ اعلامی کیسون پروژه را تکمیل کنند. کیسون نامه ای انگلیسی از شرکت چینی نورینکو (فاینانسور پروژه) آورد که قرارداد را برای فاینانس تضمین کرد. آخر نامه نوشته شده بود شرکت چینی فاینانس می کند و اعتبار این برگه 6 ماه است اما می بینیم که مراحل فاینانس را نتوانستیم در بیش از 12 سال هم انجام دهیم زیرا شهرداری در بحث فاینانس اصلا سواد نداشت و هنوز هم به آن مسلط نیست.
فاینانس کیسون قلابی بود/ قرارداد اشکال فنی داشت
هلاکویی با بیان اینکه فاینانس شرکت کیسون قلابی و سرکاری بود، خاطرنشان کرد: دلیل اینکه برگه امضا شد بدون آن که به چنین شرطی توجه شود این بود که انگیسی نوشته شده بود و کسی نمی دانست چنین شرطی گذاشته شده است در واقع قرارداد از روز اول اشکال فنی داشت اما کسی متوجه آن نشد.
کم کاری شهرداری
وی ادامه داد: بعد از موافقت بانک تعاون برای منتشر کردن اوراق مشارکت کار ادامه پیدا نکرد زیرا همزمان شد با رفتن مقتدایی و انتصاب شریعتی به عنوان استاندار خوزستان، بنده نیز استعفا دادم و شهرداری کم کاری کرد زیرا در آن زمان سیدخلف موسوی شهردار بود که معتقد بود مترو یک پروژه ی دولتی است و شهرداری نباید برای آن تضمین دهد در حالی که هفت کلانشهر دیگر این کار را انجام داده بودند.
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز بیان کرد: بانک مرکزی اعلام می کند تا پایان آذرماه باید اوراق مشارکت منتشر شود در غیر اینصورت به بودجه ی سال آینده موکول می شود که این کار در زمان مقرر انجام نشد. در بودجه سال 96 و 97 آمده که به شهرداری های کشور اجازه داده می شود برای تکمیل قطار شهری تا مبلغ یکهزار و 700 میلیارد تومان از محل اعتبارات دولت اوراق مشارکت منتشر کنند، بعبارت دیگر مجوز 400 میلیارد تومان اوراق گرفته شد اما استفاده نشد که بلاتکلیف ماند.
هلاکویی اذعان کرد: مردادماه سال 95 که حدود 20 روز بود شریعتی به عنوان استاندار خوزستان منصوب شده بود و یک هفته از استعفای بنده می گذشت جلسه ای با حضور شافعی معاون رییس سازمان برنامه و بودجه کشور بدون حضور شهردار وقت اهواز برگزار شد که در این جلسه مدیران شورای عالی فنی و سازمان برنامه و بودجه و رییس هیات مدیره ی کیسون در کنار تعدادی کارشناس شرکت کردند.
وی یادآور شد: در زمان این جلسه استاندار خوزستان با رییس سازمان برنامه و بودجه دیداری داشت و در غیاب ایشان با 400 میلیارد تومان برای تضمین فاینانس خط مصلی تا فرودگاه موافقت شد و شافعی رییس کل بودجه های عمرانی وزارت کشور پذیرفت که 100 میلیارد تومان از بودجه ی سال بعد نیز ظرف سه چهار ماه به متروی اهواز اختصاص دهند.
استاندار با تکمیل فازنخست موافقت نکرد
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز گفت: استاندار این موضوع را قبول نکرد و گفت تکمیل تنها ایستگاه مصلی تا فرودگاه به درد نمی خورد و این ضعف مدیران خوزستان است که از 23 کیلومتر می خواهند تنها هفت کیلومتر را تکمیل کنند که شافعی اعلام کرد تکمیل 23 کیلومتر سه هزار میلیارد تومان هزینه نیاز دارد و در جواب استاندار گفت ” با آقای نوبخت صحبت کردم و گفتم بخشی از ارزش افزوده ی صادرات نفت و گاز برای خوزستان باشد که قرار شد ایشان این موضوع را بررسی کند.”
هلاکویی عنوان کرد: پنج سال نماینده های مجلس به دولت فشار آوردند 2 درصد از بودجه ی نفت به خوزستان اختصاص پیدا کند که بعد از پنج سال گفتند تنها یک درصد از محل درآمدهای نفت برای نقاط محروم کل کشور اختصاص می دهیم در حالی که استاندار خواستار 9 درصد ارزش افزوده برای خوزستان بود که عملی نبود.
ادعاهای کیسون برای فرار از مسئولیت است
وی در خصوص ادعاهای پیمانکار مبنی بر عدم معرفی بانک عامل و عدم قبول صورتحساب ها توسط شهرداری اضافه کرد: این ها در جهت فرار از مسئولیت است، کیسون می دانست شهرداری پول ندارد دولت هم دیگر اعتبار باری متروی اهواز اختصاص نمی دهد برای همین شروع به بهانه آوردن کرد که ضرر کردم و کار بیشتری انجام شده است در حالی که این قرداد EPC است یعنی طراحی تجهیز و ساخت با پیمانکار است.
شهرداری اهواز سیستم دفاعی منطقی برای صیانت از حقوق مردم ندارد
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز با بیان اینکه در زمان انتصاب بنده بسیاری از مواقع شهرداری اهواز حاضر نشد به قطار شهری که زیر نظر خودش بود کمک کند، تاکید کرد: شهرداری سیستم دفاعی دقیق و منطقی برای صیانت از حق و حقوق مردم ندارد ممکن است ادعاهایی را مطرح کند اما امکان ندارد ماجرا را دنبال کند.
هلاکویی در رابطه با فسخ قرارداد توسط شهرداری اهواز گفت: فسخ کردن راحت است اما مهم این است که فسخ به روشی باشد که درصد خسارت برای فسخ کننده پایین باشد. سیستم قراردادهای فیدیک و فایناس با پیمانکار آسفالت متفاوت است.
وی با اشاره به تبعات احتمالی فسخ قرارداد برای شهرداری افزود: فسخ اگر به شیوه ی صحیح انجام نشود و مراحل حقوقی و قانونی آن به خوبی طی نشود پیمانکار ممکن است به فسخ تمایل داشته باشد تا تجهیزات و خسارت خود را پس بگیرد.
سابقه ی کیسون از تمام مدیران ادوار گذشته و آینده ی شهرداری بیشتر است
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز خاطرنشان کرد: سابقه ی کیسون از تمام مدیران ادوار گذشته و آینده ی شهرداری بیشتر است و 40 سال پیمانکار پروژه های بزرگ است همچنین به اندازه ی کافی نفوذ و افراد با تجربه در کنار خود دارد اما اگر در شهرداری اهواز چنین ظرفیتی وجود داشت جلوی قراردادی که صد ایراد نوشتاری دارد گرفته می شد.
کیسون از بی سوادی شهرداری اهواز مدرک سازی می کند
هلاکویی اظهار کرد: شهرداری اهواز اگر روال عادی فسخ قرارداد را پیش برود حتما متضرر می شود و ممکن است کیسون حتی یکهزار میلیارد تومان نیز از شهرداری طلبکار شود یعنی در حالی که مبلغ کل قرارداد یکهزار میلیارد تومان است برای این شش کیلومتری که کار کرده معادل مبلغ کل قرارداد را به عنوان خسارت درخواست کند.
وی عنوان کرد: شهرداری اهواز که اطلاع دارد شرکت کیسون مدعی است باید معادل این یکهزار میلیارد تومان کارشناس باسواد و علمی حتی شده از سراسر کشور پیدا کند که کیسون نتواند مدرکی از بی سوادی شهرداری جمع آوری کند، یکی از مشکلات ما این است که کیسون از بی سوادی شهرداری اهواز مدرک سازی می کند.
مدیرعامل سابق قطار شهری شهرداری اهواز افزود: تیم حقوقی شهرداری اهواز باید متشکل از افراد شناخته شده ای باشند که با شرکت های خارجی همکاری داشته و با قراردادهای بزرگ آشنایی داشته باشند و موفق شده باشند اما بعضا وکیل هایی در شهرداری هستند که حتی یک مورد حکم موفقیت برای کارفرما نگرفته اند.
