عضو هیأت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه در شهرسازی شیب مناسب بین ۲ تا ۱۰ درصد می باشد و حداقل شیب ۲ درصد برای دفع آبهای سطحی( آب های ناشی از نزولات جوی) لازم است که این آبها به راحتی از سطح شهر عبور کرده و در خیابان ها ماندگاری نداشته باشد، افزود: تنها راه حل رفع مشکل آبگرفتگی اهواز، ایجاد شبکه ی دفع آب های سطحی به صورت زیرزمینی است و این کانال به قدری بزرگ باشد که بتواند تمام آب های سطحی را هدایت و جمع آوری کند.
سعید امانپور در خصوص آبگرفتگی های اخیر شهر اهواز ناشی از بارش باران، بیان کرد: وضعیت شیب کلی در شهر اهواز به صورتی است که این شهر نه تنها از حداقل شیب موردنظر برخوردار نیست بلکه شیب متوسط آن ۱۶ صدم می باشد یعنی به جای اینکه سطح زمین در هر ۱۰۰ متر طول، حداقل ۲ متر و یا ۲۰۰ سانتی متر ارتفاع داشته باشد، حدودا ۱۶ سانتی متر اختلاف ارتفاع دارد. به عبارت دیگر، شهر اهواز ۱۸۴ سانتی متر کمتر از حداقل اختلاف ارتفاع، جهت داشتن حداقل شیب مناسب در شهرسازی دارا می باشد که این امر دلیل اصلی ماندگاری آب در سطح معابر می شود.
وی اضافه کرد: نکته حائز اهمیت آن است که این وضعیت در برخی از مناطق و محلات شهر اهواز بغرنج تر بوده بطوری که شیب در محدوده هایی چون؛ شهرک دانشگاه، معین زاده، اکباتان، بهارستان، پادادشهر، آخر آسفالت، کوت عبدالله، مهدیس، درویشیه، خروسیه گاومیش آباد و غیره حتی کمتر از شیب متوسط در کل شهر اهواز می باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه افزود: لذا، تنها راه حل رفع مشکل آبگرفتگی، ایجاد شبکه ی دفع آب های سطحی است که ضروری است کانال زیرزمینی تحت عنوان شبکه دفع آبهای سطحی احداث شود و این کانال به قدری بزرگ باشد که بتواند تمام آب های سطحی را هدایت و جمع آوری کند، در حال حاضر به دلیل عدم وجود چنین شبکه ای، در زمان بارندگی آب های سطحی ناشی از آن وارد خطوط شبکه فاضلاب می شوند آن هم شبکه فعلی فاضلاب که جوابگوی جمع آوری و دفع مناسب فاضلاب نیز نمی باشد.
امانپور در پاسخ به این که چرا طرح عمران و توسعه راهبردی، راهکار مناسبی برای حل مشکل آب های سطحی ( با توجه به وضعیت شیب و عدم کشش شبکه ی فاضلاب) حتی در مناطق جدید شهر ارائه نکرده است، اظهار نمود: با وجود گذشت مدت زمان طولانی از آغاز فاز مطالعاتی، طرح توسعه راهبردی هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است زیرا هنوز مجموعه مدیریت شهری استانی و کشوری راجع به آن به جمع بندی نهایی نرسیده است
وی توضیح داد: طرح های شهری برای افق یا یک بازه ی زمانی مشخص تهیه می شوند و مدتهاست که افق و اعتبار زمانی طرح‌قبلی به پایان رسیده اما هنوز طرح جایگزین مصوب و جنبه اجرایی پیدا نکرده است از طرفی حتی اگر در طرح توسعه موردنظر برای رفع مشکل جمع آوری آب های سطحی به این جمع بندی رسیده باشد که بایستی شبکه ای جدید برای دفع آبهای سطحی در شهر ایجاد شود که البته نسخه ی درستی هم است ، از آن جایی که هزینه اجرای این طرح بسیار بالا است، با بودجه و اعتبارات فعلی، شهرداری اهواز قطعا توان پرداخت بار مالی آن را ندارد لذا می توان گفت تا زمان نامعلومی در آینده، برای دفع مشکل موجود آب های سطحی در شهر اهواز فعلا کاری از دست کسی بر نمی آید!
عضو هیأت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز اذعان کرد: طبق نظر زمین شناسان با توجه به بارندگی های ابتدای سال جاری، زمین از آب ناشی از سیلاب اشباع شده و سطح سفره های آب زیرزمینی بالا آمده است و از آن جایی که دیگر زمین توان جذب آب بیشتری ندارد با کمترین میزان بارش با مشکل آب گرفتگی سطوح شهری مواجه می شویم، از دیگر دلایل بروز مشکل آبگرفتگی برخی از مناطق شهر اهواز این است که در ۲ بارندگی اخیر ( که یکی به میزان ۶۰ میلیمتر و مورد اخیر حدودا ۷۴ میلیمتر بود) این است که بارندگی با شدت و در مدت زمان بسیار کمی رخ داده اند حال آن که اگر این نزولات به تدریج و در طول شبانه روز اتفاق می افتاد، شاهد این میزان از حجم آبگرفتگی در سطح شهر نبودیم.
امانپور با بیان اینکه به مدت چندین ماه قسمت های زیادی از مساحت استان خوزستان زیر پوشش حجم عظیمی از آب ناشی از سیلاب ابتدای سال قرار داشت، ادامه داد که هم اکنون وضعیت نمناکی خاک در قسمت های مذکور بالا بود و این نیز دلیل دیگری بر عدم سهولت جذب آب شده است و اگر سیلاب ابتدای سال اتفاق نمی افتاد، آب ناشی از نزولات جوی با این حجم از آبگرفتگی پدیدار نمی شد، ضمن آن که برخلاف مناطق خارج از شهرها و حتی روستاها، سطوح شهری پوشیده از سازه های مختلف، سنگ فرش ها، موزاییک کاری ها، آسفالت و غیره، در جهت جذب آب به نوعی ایزوله یا نفوذناپذیر شده است
وی در خصوص فرونشست های اخیر زمین در شهر اهواز عنوان کرد: این مشکل احتمالا به دلیل حفاری زمین جهت احداث خطوط مترو حادث شده باشد که طی آن زیر شهر به اصطلاح خالی شده زیرا عملیات ساخت خطوط قطار شهری هنوز به مرحله محکم سازی سطوح نرسیده است. البته حتی در صورت محکم سازی و نیز بعد از تکمیل پروژه، هراز گاهی فرونشست هایی در همه شهرهای دنیا و از آن جمله در شهرهای مختلف کشور چین و شهرهای اروپایی و نیز در پایتخت کشور خودمان اتفاق می افتد، در مجموع می توان گفت علت اصلی آن، دخالت انسان ها در طبیعت و تغییر لایه ها و ساختار درونی زمین است. زمین با انجام انواع حفاری ها برای احداث خطوط مترو، شبکه فاضلاب، مخابرات، برق، آب و غیره، به تدریج مقاومت خود را از دست می دهد و با وقوع بارندگی های سنگین، این مشکل نمود بیشتری پیدامی کند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه شاید فرونشست های اخیر زمین در اهواز ارتباطی با بارندگی و آبگرفتگی های اخیر نداشته باشد اظهار کر: بارها شاهد بوده ایم که چنین فرونشست هایی در برخی از شهرهای جهان گاها در فصل تابستان و ایام خشک سال اتفاق می افتد.
امانپور گفت: فرونشست های قطعی ناشی از سیل به این دلیل روی می دهد که در جریان بارندگی، وزن سنگینی بر محدوده مشخصی از زمین وارد می شود که به دلیل دخالت انسان در لایه های داخلی خاک، زمین مقاومت همیشگی خود را از دست می دهد، بعبارت دیگر، سنگینی فشار ناشی از تجمع آب، بسیار بیشتر از ظرفیتی است که زمین دگرگون یافته می تواند تحمل کند.
