مدیران سابق و حال آبفا از چالش های آبی خوزستان می گویند

یک سوم منابع آب سطحی کشور در خوزستان قرار دارد اما مردم این استان همواره با مشکلات بسیاری در بحث آب مواجه هستند و در برخی نقاط به خصوص روستاها علاوه بر شوری آب، افت فشار و قطعی های موقت یا دائم را تحمل می کنند و آب خوش کمتر از گلویشان پایین می رود.

خوزستانی ها با پنج رودخانه ی دائمی که در این استان قرار دارد در برخی از مناطق به ویژه در فصل گرما در آرزوی دسترسی به آب سالم و پایدار هستند و کیفیت آب در دسترس نیز باعث شده تا خرید دستگاه تصفیه ی آب برای مردم این دیار یک امر اجتناب ناپذیر باشد.

روزی تنش آبی اعتراض مردم آبادان و خرمشهر را در پی دارد و روزی دیگر همین مساله چنان عرصه را بر اهالی بخش غیزانیه تنگ می کند که آن ها را به تجمع اعتراضی و مسدود کردن جاده وا می دارد. صدای العطشی که در حال حاضر از چندین نقطه استان شنیده می شود.

مدیران سابق و حال شرکت های آب و فاضلاب خوزستان در این گفت و گو با خبرنگار کاوش به بیان مسائل و چالش های آب و فاضلاب خوزستان می پردازند؛ صادق حقیقی پور، عادل حرباوی، بهنام مریدی و درویشعلی کریمی از دلایل تنش آبی در استان و راه درمان آن می گویند.

انشعابات غیرمجاز از اصلی ترین دلایل چالش های آبی

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب استان خوزستان گفت: انشعابات غیرمجاز، عدم پرداخت هزینه ی خدمات و مالیات توسط برخی مشترکین، فرسودگی شبکه و ضعف های شرکت آبفا از دلایل وجود مشکلات حوزه ی آب در خوزستان است.

صادق حقیقی پور در گفت و گو با خبرنگار کاوش در خصوص چالش های آبی استان اظهار کرد: اهواز حدود یک میلیون و 300 هزار نفر جمعیت دارد که اگر سرانه مصرف برای هر فرد را روزانه 300 لیتر آب در نظر بگیریم باید نهایتا 400 هزار مترمکعب در شبانه روز آب تامین شود اما در اهواز در هر شبانه روز 750 هزار مترمکعب آب (حدود دو برابر بیشتر از سرانه ی استاندارد) تولید می شود.

کدام شهرهای خوزستان مشکل تامین آب ندارند

وی عنوان کرد: در شهرستان های اندیمشک، دزفول، شوش، شوشتر و بهبهان ( به جز روستاهای آن ها) مشکلی در تامین آب وجود ندارد اما به طور مثال اهواز و مسجد سلیمان از شهرستان هایی هستند که مشکلات بسیاری در این زمینه دارند که علت آن این است که بیشترین حاشیه نشینی، فرهنگ مصرف گرایی و انشعابات غیرمجاز را دارند و در مناطقی که برای ساخت و ساز ممنوع بوده اقدام به ساخت خانه کرده اند.

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب خوزستان تصریح کرد: با این حال نباید تنها مشکلات بیان شوند که موجب ایجاد ناامیدی شود بلکه باید اقدامات صورت گرفته هم مطرح شوند همچنین می بایست مسائل را به گوش مسئولین بالادستی برسانیم تا اعتبارات بیشتری در این زمینه تخصیص داده شود.

حقیقی پور خاطرنشان کرد: اینکه گفته شود دلیل مشکلات پرتی آب است صحیح نیست زیرا اگر چنین بود و خطوط آب دچار شکستگی بودند به طور مثال باید اهواز به زیر آب می رفت یا مسجدسلیمان پراز چشمه های آب زیرزمینی بود، هدر رفت آب 15 تا 20 درصد تاثیرگذار است.

اصلی ترین دلیل تنش های آبی در اهواز

وی با بیان اینکه انشعابات غیرمجاز برخی مشترکین از اصلی ترین دلیل وجود مشکلات مربوط به آب در اهواز است، ادامه داد: اهواز تنها شهری است که در مرکز شهر آن افراد رفتارهای حاشیه  نشینی را دارند همچنین این شهرستان بعد از مشهد دومین شهر حاشیه نشین کشور است.

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب خوزستان بیان کرد: انشعابات غیرمجاز ( 50 هزار مشترک غیرمجاز در اهواز وجود دارد)، عدم پرداخت هزینه ی خدمات و مالیات توسط برخی مشترکین، فرسودگی شبکه و ضعف های شرکت آبفا از دلایل وجود مشکلات حوزه ی آب در خوزستان است.

حقیقی پور با اشاره به برخی فرهنگ های نادرست اذعان کرد: هیچ شهری پتو و کنده ی درخت در خطوط سیستم شبکه آب و فاضلاب نمی اندازند اما ما با این مسائل مواجه هستیم.

وی تاثیر فرسودگی تاسیسات را 20 تا 25 درصد دانست و افزود: با این وجود توان اجرایی ما بالا است زیرا به طور مثال تکمیل پروژه ی بخش غیزانیه که 6 ماه زمان می برد در مدت 2 هفته انجام شد.

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب خوزستان در رابطه با دلایل به تعویق افتادن برخی پروژه های آبفا یادآور شد: برخی مسائل و موانع موجود روند کار را کند می کند به طور مثال پروژه به تمام می رسد اما آسفالت نمی شود که ممکن است به تاسیسات آسیب وارد شود و این ها به دلیل عدم تامین به موقع منابع مالی است.

حقیقی پور با اشاره به سخت های انجام پروژه های آبفا در خوزستان ادامه داد: کار در خوزستان سختی های خاص خود را دارد از جمله جنس زمین و سطح بالای آب های زیرزمینی که بعضا ایجاد مشکل می کند.

یکهزار و 100 روستا در خوزستان با تنش آبی مواجه هستند

وی با بیان اینکه روستاهای خوزستان در آبرسانی بسیار مشکل دارند، اظهار کرد: حداقل یکهزار و 100 روستا در خوزستان با تنش آبی مواجه هستند که کمتر از 4، 5 ساعت  در شبانه روز به آب شرب دسترسی دارند

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب خوزستان تاکید کرد: شبکه ی آب و فاضلاب ما قدمت بسیاری دارد اما دروغ است اگر بگویم مشکلات صرفا به این دلیل است، به طور کلی مسائلی مانند حاشیه نشینی (که بعد از جنگ تحمیلی در اهواز افزایش پیدا کرد) مشکلات مالی و عدم تناسب، توازن و تقارن توسعه ی شهری با زیرساخت ها از دلایل وجود مشکلات آب هستند.

حقیقی پور اضافه کرد: 60 تا 70 درصد آب مورد نیاز شهر اهواز از کانال غدیر( که منبع آن سد کرخه است) تامین می شود که آبی با کیفیت است و به تصفیه ی جزئی نیاز دارد، 10 درصد از منابع آب حیات شوشتر تامین می شود که از سدکرخه هم با کیفیت تر است و حتی نیازی به تصفیه ندارد، یعنی حدود 80 درصد آب مورد نیاز اهواز از رودخانه ی کارون تامین نمی شود.

دلیل مشکل آب در برخی مناطق اهواز

وی ضمن عنوان اینکه عمدتا مناطق جنوب شهر اهواز دچار مشکلات آب هستند، بیان کرد: 80 درصد آب اهواز در شمال شهر تامین می شود زیرا تصفیه خانه ها عمدتا در آن مناطق قرار دارند به همین دلیل مناطقی مانند کوت عبدالله، گلستان، پردیس و عین 2 که از تصفیه خانه ها دورتر هستند بعضا با مشکل آب مواجه هستند.

مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب خوزستان با اشاره به اینکه جانمایی مناسب تصفیه خانه ها در شهرهای مسطح بسیار مهم است، افزود: کمبودی در تعداد تصفیه خانه نداریم اما باید جانمایی آن ها تغییر کنند تا بُعد مسافت کمتر شود و آب از هر 2 سمت شمال و جنوب شهر تزریق و شبکه متوازن شود.

بیش از 43 درصد تاسیسات آبفای روستایی فرسوده هستند/ 650 روستای خوزستان فاقد سیستم آبرسانی

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان و قائم مقام فعلی شرکت آب و فاضلاب خوزستان بیان کرد: 443 تاسیسات آبفای روستایی داریم که بیش از 43 درصد آن ها فرسوده هستند همچنین 650 روستای استان فاقد سیستم آبرسانی هستند که آبرسانی به آن ها به واسطه ی تانکرهای سیار انجام می شود.

عادل حرباوی در رابطه با دلایل وجود تنش های آبی در روستاها به خبرنگار کاوش گفت: حدود چهار هزار روستا در استان خوزستان وجود دارد که در مساحت 64 هزار کیلومتر مربع پراکنده هستند بنابراین پراکندگی روستاها و تاسیسات و فرسودگی خطوط انتقال آب شبکه و زیر ساخت ها از دلایل وجود مشکلات آبرسانی به روستاها هستند.

وی اظهار کرد: علاوه بر موارد مذکور شرکت آبفای روستایی زیان ده است و هزینه کرد و درآمدهای شرکت با هم همخوانی ندارد یعنی میزان هزینه ی تولید آب و فروش آن اختلاف بسیاری دارد. تامین یک متر مکعب آب برای ما 2 هزار تومان هزینه دارد اما با قیمت 250 تومان به دست مردم می رسد.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب خوزستان با بیان اینکه اعتبارات دولتی پاسخگوی فرسودگی و نواقص زیرساخت ها نیست برای همین در تابستان که مصرف آب افزایش پیدا می کند دچار مشکل می شویم، افزود: شغل اکثر روستاییان دامپروری و کشاورزی است و مصرف آب آن ها عادی نیست. تولید آب سه برابر سرانه ی استاندارد است اما همچنان با مشکل مواجه هستیم زیرا روستاییان برای مصارف کشاورزی و دامپروری آب بسیار مصرف می کنند که این امر موجب می شود آب به روستاهای پایین دست آن ها نرسد.

حرباوی خاطرنشان کرد: به طور مثال در بخش غیزانیه 250 راس دام وجود دارد که برای آن ها روزانه 10 هزار مترمکعب آب نیاز دارند که از نیاز آب شرب مردم بیشتر است.

وی ادامه داد: یکهزار روستای خوزستان در تابستان با تنش آبی مواجه هستند البته حدود 300 روستا از این تعداد مشکل زیادی ندارند اما حتی اگر چند روستای یک شهرستان در آبرسانی دچار مشکل شود کل شهرستان بحرانی اعلام می شود به طور مثال رامهرمز از حدود 200 روستایی که دارد تنها نه روستای آن بحرانی هستند و در شهرستان باغملک از 220 روستا 40، 50 روستا چالش آبی دارند.

تکمیل پروژه های ناتمام روستایی به یکهزار و 500 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب خوزستان در خصوص علت تاخیر در تکمیل پروژه های آبفار با اشاره به اینکه تخصیص اعتبارات مناسب با پروژه های اجرایی نیست، تصریح کرد: برای تکمیل پروژه های روستایی که تعریف کرده ایم ( پروزه های ناتمام) حداقل به حدود یکهزار و 500 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

حرباوی عنوان کرد: سالانه به طور متوسط 100 میلیارد تومان به شرکت آبفای روستایی اختصاص می دهند که از این مبلغ برای تکمیل پروژه ها و بهره وری از آن ها، ساماندهی تاسیسات، خرید سوخت، کلر و مواد شیمیایی استفاده می کنیم همچنین برخی از نیروها نیز از محل این اعتبار حقوق دریافت می کنند.

وی در پایان با تاکید بر اینکه عدم تناسب بین هزینه کرد شرکت با اعتبارات تزریقی و درآمدها وجود دارد، افزود: اعتبارات تخصیص داده شده به شرکت آبفای روستایی متناسب با زیرساخت ها و پروژه های تعریف شده نیست.

برای نوسازی تجهیزات سرمایه گذاری نکردیم

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز گفت: در اهواز تاسسیسات آبفا قدمت بالایی دارند و تجهیزات فرسوده هستند و باید برای نوسازی آن ها سرمایه گذاری می شد که این کار را انجام ندادیم.

بهنام مریدی نیز در خصوص چالش های آبی اهواز در گفت و گو با خبرنگار کاوش با اشاره به اینکه مشکل آب اهواز مرتبط به بحث زیرساخت ها است، اظهار کرد: در اهواز دو تصفیه خانه ی بزرگ وجود دارد که یکی در سال 46 و دیگری در سال 52 افتتاح شده است بنابراین قدمت بسیاری دارند.

وی عنوان کرد: در سال های اخیر به تناسب افزایش جمعیت می بایست زیر ساخت ها را تکمیل می کردیم و یکی از آن ها ساخت تصفیه خانه بود. در اهواز پنج تصفیه خانه وجود دارد که از سه تصفیه خانه در زمان های بحران و پیک مصرف استفاده می شود.

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز تصریح کرد: در اهواز تاسسیسات آبفا قدمت بالایی دارند و تجهیزات فرسوده هستند و باید برای نوسازی آن ها سرمایه گذاری می شد که این کار را انجام ندادیم.

ضرورت تمکیل فاز دوم طرح غدیر

مریدی با اشاره به اینکه آبرسانی به اهواز علاوه بر کارون توسط کانال غدیر نیز انجام می شود، خاطرنشان کرد: باید خط دوم طرح آبرسانی کانال غدیر تکمیل شود زیرا برای اهواز دو خط این طرح و در مجموع انتقال 13 متر مکعب بر ثانیه آب از این کانال را پیش بینی کرده بودند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر تنها فاز اول طرح غدیر به بهره بردای رسیده است، اضافه کرد: قرار بود خط اول غدیر 6 متر مکعب بر ثانیه آب را منتقل کند اما اکنون در هر ثانیه چهار متر مکعب آب انتقال می دهد زیرا برای آبرسانی به شهرستان های آبادان و خرمشهر نیز از آن استفاده شد.

در چه صورت اهواز مشکلی در تامین آب ندارد

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز اذعان کرد: نیاز آبی شهرستان اهواز برای اینکه هیچ مشکلی در تامین آب شرب نداشته باشد با راه اندازی خط دوم طرح غدیر و بهره برداری از 9 متر مکعب آب برثانیه تامین می شود.

مریدی ادامه داد: در حال حاضر در اهواز 750 هزار متر مکعب در شبانه روز آب تولید می شود، سرانه ی مصرف اهواز بالاتر از سرانه ی مصرف استاندارد آب در کشور است ( سرانه ی مصرف استاندارد آب در ایران در هر شبانه روز به ازای هر فرد 240 لیتر است) که یکی از دلایل آن گرمای هوا است.

وی یادآور شد: اهواز یک میلیون و 380 هزار نفر جمعیت دارد که در شبانه روز 750 هزار لیتر آب در آن تولید می شود یعنی به طور متوسط به ازای هر فرد 500 لیتر آب تولید می کنیم.

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز تصریح کرد: انشعابات غیرمجاز، حاشیه نشینی و پِرتی آب که به دلیل فرسودگی شبکه است، از دیگر دلایل چالش های آبی در اهواز است.

حل مشکلات مربوط به تامین آب در چه صورت محقق می شود؟

مریدی اضافه کرد: کمبود آب نداریم و باتوجه به رودخانه های آب شیرین در استان می توان نیاز مردم را تامین کرد اما می بایست زیرساخت ها اورهال شوند.

وی با اشاره به مشکل آبرسانی به غیزانیه گفت: اگر منابع مالی وجود داشته باشد مانند پروژه ی آبرسانی به غیزانیه که در کمترین زمان تکمیل شد مشکلات حل می شوند.

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز اظهار کرد: از آن جایی که شرکت آب و فاضلاب روستایی جزو شرکت های خصوصی نیست و دولتی بوده با محدودیت های مالی روبه رو است و به همین دلیل نتوانستیم روی تجهیز زیر ساخت ها کار کنیم.

برنامه ریزی در کنار تخصیص اعتبار چاره ی کار چالش های آبی

مریدی بیان کرد: ابتدای انقلاب آبرسانی به روستا برعهده ی جهاد سازندگی بود که بعد این وظیفه به آبفا سپرده شد اما به دلیل محدودیت های منابع مالی مشکلاتی به وجود آمد بنابراین اگر برنامه ریزی در کنار اعتبار وجود داشته باشد مشکلات رفع می شوند.

وی افزود: مصوب شده تا سه تصفیه خانه برای اهواز در مناطق کیان آباد، شیبان و انتهای کوت عبدالله احداث شود.

مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب اهواز با اشاره به عدم هماهنگی بین دستگاه ها علت به تعویق افتادن پروژه های آبفا را اینگونه تشریح کرد: پروژه های آبفا به دلیل اینکه بعضا با معارض همراه است و تاسیسات از زیر زمین عبور می کند زمان بر هستند.

مریدی تاکید کرد: ممکن است حین اجرای کار با خطوط دیگر مانند گاز یا فیبر نوری مخابرات برخورد کنیم همچنین نیاز به انجام پروسه های مجوز شهرداری لازم است که تمام این ها زمان بر هستند.

10 درصد روستاها با چالش های آبی رو به رو هستند

مدیرعامل اسبق شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان با اشاره به اینکه به لحاظ تعداد روستا سومین استان کشور هستیم، گفت: چهار هزار و 100 روستا در خوزستان وجود دارد که 10 درصد آن ها با چالش های آبی روبه رو هستند.

درویشعلی کریمی در گفت و گو با خبرنگار کاوش در خصوص روستاهایی که دچار مشکل در آبرسانی هستند، اظهار کرد: این روستاها عمدتا در مناطقی که کوهستانی و دورافتاده هستند قرار دارند که آبرسانی به آن ها کار سختی است.

وی خاطرنشان کرد: شرکت آبفای روستایی در دوره ای که بنده مدیریت داشتم ( کریمی به مدت سه سال و تا دی ماه 97 سمت مدیرعاملی شرکت آبفار استان را برعهده داشت) با مشکل کمبود اعتبار و عدم تامین به موقع منابع مالی روبه رو بود.

مدیرعامل اسبق شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان ادامه داد: برخی می گویند منابع آبی بسیاری در استان داریم و نباید وضعیت چنین باشد، درست است منابع بسیاری از جمله کارون، کرخه، دز، شاوور و جراحی را داریم اما آب باید توسط صدها کیلومتر خط لوله به مناطق منتقل شود به طور مثال برای آبرسانی به بخش غیزانیه به 50 کیلومتر خط انتقال آب نیاز است که اعتبارات کلان میلیاردی را می طلبد.

کریمی با اشاره به اینکه در آن زمان شرایط از ناحیه ی دولت در سراسر کشور به خصوص خوزستان خوب نبود، بیان کرد: هیچ مدیری نمی خواهد با کم کاری زیر سوال رود و علاقمند است تا به هر نحوی توانایی های مدیریتی خود را نشان دهد.

مسائل ارزی دلیل اصلی مشکلات آبفا بود

وی اذعان کرد: شرکت آب و فاضلاب روستایی از لحاظ فنی و تخصصی از توان بالایی برخوردار است اما در سال های 95، 96 بخش عمده ای از مشکلات این شرکت به دلیل مسائل ارزی بود که عدم تامین لوله آسیب جدی در حوزه ی آبفا وارد کرد.

مدیرعامل اسبق شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان تصریح کرد: افزایش نرخ ارز منجر شد تا پتروشیمی ها که مواد اولیه ی تولید لوله های مورد نیاز کارخانه ها را برای شرکت آبفا ( لوله های پلی اتیلن) تولید می کردند قادر به تامین مواد اولیه نباشند.

کریمی افزود: بعد از سال های مدیریت بنده یعنی در سال های 97 و 98 به نظرم یکی از اصلی ترین علت وجود مشکلات در حوزه ی آبفا عدم تامین منابع مالی است.

علی رغم تلاش های خبرنگار کاوش، فردوس کریمی مدیرعامل اسبق شرکت آب و فاضلاب اهواز حاضر به مصاحبه نشد.