کارشناس و فعال محیط زیست گفت: مسئولیت تشخیص علت آلودگی و منبع آلودگی به عهده موسسات پژوهشی و دانشگاه شهید چمران اهواز است، تا مشخص شود هر کدام از آلاینده‌ها چه سهمی در آلودگی دارند که متاسفانه در خوزستان چنین پژوهشی وجود ندارد.
به گزارش کاوش اخبار به نقل از خبرگزاری فارس از اهواز، نزدیک دو دهه است که استان خوزستان در طول سال همواره درگیر دو پدیده گرد و غبار و آلاینده‌های صنعتی است، معضلی که کاهش کیفیت هوا و تعطیلی ادارات و مدارس را به دنبال داشته و مشکلات تنفسی شهروندان خوزستانی را تشدید می‌کند.
کارشناسان محیط زیست معتقد هستند: این آلودگی‌ها مربوط به فعالیت فلرهای نفتی، آتش‌سوزی کاه و کلش، مزارع نیشکر، پسماندها و منابع متحرک مانند خودروهای سنگین و خودروهای شخصی است.
بر همین اساس، بارها اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان شکایت‌های مختلفی را از صنایع آلاینده انجام داده اما در عمل اتفاق خاصی که منجر به کاهش آلودگی شود صورت نگرفت؛ به منظور بررسی این موضوع خبرنگار فارس گفت‌وگویی با محمد درویش کارشناس و فعال محیط زیست انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
به نظر می‌رسد امسال خوزستان روزهای آلوده بیشتری نسبت به سال گذشته تجربه خواهد کرد، در حال حاضر ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین راه برای کاهش آلودگی در استان چیست؟
محمد درویش: در کوتاه مدت باید چاره‌ای برای آتش زدن کاه وکلش‌های نیشکر، سوزاندن عمدی نیزارها بخصوص در بخش غربی اهواز( هورالعطیم) اندیشیده شود.
مدیریت استان نیز باید به دنبال راه حلی برای کاهش فعالیت فلرها باشد، در خوزستان صنایع به نسبت خاصی آلودگی‌ها را تشدید می‌کنند.
به جای سوزاندن کاه و کلش، می‌توان آن‌ها را در تولید چوب، کاغذ و ام دی اف بازیافت و یا آن را تبدیل به کمپوست کنند، اما بدترین و راحت‌ترین راه یعنی سوزاندن کاه وکلش را انتخاب می‌کنند.
تامین حق‌آبه تالاب‌ها نیز تاثیر اساسی در کاهش آلایندگی دارد، حق‌آبه تالاب‌های هور العظیم، شادگان، بامدژ، نامگران و شیمبار تحت هر شرایطی باید تامین شود، یعنی بعد از آب شرب باید حق آبه تالاب‌ها و سپس کشاورزی و صنعت تامین شود.
اگر این اتفاق رقم بخورد گام بلندی در کاهش آلودگی برداشته‌ایم و در گام سوم باید پروژه درختکاری فعال شود و در مکان‌هایی که استعداد درختکاری و مرتع‌داری وجود دارد پوشش درختکاری مستقر شود تا استان تاب آوری خود را به دست بیاورد.
آلودگی‌های خوزستان بدون در نظر گرفتن فلرهای نفتی و صنایع آلاینده، دائما به سوزاندن کاه و کلش ارتباط داده می‌شود این در حالی است که در استان‌های دیگر کاه و کلش وجود ندارد و هنگام آلودگی فورا تعطیل می‌شوند، علت چیست؟
محمد درویش: ماجرای آلودگی ابعاد مختلفی دارد، مسئولیت تشخیص علت آلودگی و منبع آلودگی به عهده موسسات پژوهشی و دانشگاه شهید چمران اهواز است، تا مشخص شود هر کدام از آلاینده‌ها چه سهمی در آلودگی دارند، متاسفانه در خوزستان چنین پژوهشی که به صورت موردی به آلودگی بپردازد وجود ندارد و میزان آلودگی در هر حوزه به تفکیک نادیده گرفته شده است.
این پژوهش در تهران صورت گرفته و مشخص شد حدود ۸۲٫۹ درصد کل آلاینده‌های گازی و ۶۰٫۸ درصد ذرات خطرناک از طریق وسایل حمل و نقل متحرک ایجاد می‌شود.
بر همین اساس، و با توجه به نتایج پژوهش‌ها باید کاری کنیم که مردم کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند، موتور سیکلت‌ها برقی شود و اقدام به گسترش حمل و نقل ریلی کنیم.
وقتی در خوزستان چنین پژوهشی انجام نشده ما نمی‌دانیم چه باری از آلودگی به دلیل کاه و کلش، ریزگرد، حمل و نقل و یا سوزاندن زباله و … است، برای همین ناگزیر هستیم همه عوامل را عنوان و به دنبال راه حلی برای آن‌ها باشیم.
به نظر شما چه میزان از آلودگی‌ها مربوط به عدم ساماندهی مراکز آلوده به پسماند است؟
محمد درویش: با توجه به بازدیدهایی که از اهواز و خوزستان داشتم، در استان زباله مرتب سوزانده می‌شود به ویژه در مواقعی که هوا ساکن بوده و باد وجود ندارد، که این شرایط می‌تواند بار آلایندگی بسیار بالایی رابه شهر تحمیل کند.
مدیریت زباله در کشور فاجعه بار است، ما هنوز بیش از ۹۰ درصد زباله را یا آتش می‌زنیم یا دفن می‌کنیم و خوزستان بدترین شیوه‌های مدیریت زباله در کشور را دارد.
هنوز بخش بزرگی از فاضلاب آن به صورت خام و در محیط‌های آبی در رودخانه‌های کارون و دز رها می‌شود و هیچ تلاشی برای رفع این معضل حتی در مرکز استان نمی‌شود، کلانشهر اهواز هنوز تصفیه خانه فاضلاب درستی ندارد و در این حوزه خیلی کم کاری شده است در حالی که خوزستان یکی از ثروتمندترین استان‌های کشور است.
استانی که برای کشور تولید پول و ثروت می‌کند و بالاترین سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز دارد و بزرگترین تولید کننده محصولات کشاورزی است، جای تاسف دارد که هنوز در این زمینه کاری صورت نگرفته و در این استان با مشکل جدی روبرو هستیم.
چرا عوارض آلایندگی را به شهرداری‌ها پرداخت می‌کنند؟ در حالی که شهرداری‌ها امکانی برای پایش یا کاهش آلایندگی واحدهای صنعتی ندارند همچنین هیچ مسئولیتی برای مدیریت پسماندهای صنعتی، معدنی، پزشکی و… برعهده شهرداری‌ها نیست و مبالغ عوارض اغلب صرف پروژه‌های عمرانی و معوقات حقوق کارکنان می‌شود؟
محمد درویش: طبق پیش‌بینی‌هایی که در قانون شده باید محل مصرف عوارض آلایندگی مشخص شود، اینکه در حوزه‌های نامربوط هزینه می‌شوند تخلف است و نهادهای بازرسی باید جلوی این تخلف را بگیرند.
اگر تا کنون روی نحوه هزینه کرد عوارض آلایندگی نظارت صحیحی صورت نگرفته است این یعنی نهادهای بازرسی به وظایف خود درست عمل نکرده‌اند.
با توجه به حساسیتی که به بحث آلودگی هوا و تاثیر صنایع در افزایش آلاینده‌ها وجود دارد در چند سال اخیر کمتر شاهد صدور مجوز جدید فعالیت برای صنایع در کلانشهر اهواز بودیم با این حال میزان آلایندگی به تدریج افزایش پیدا کرده است علت چیست؟
محمد درویش: دلیل عمده آن گسترش شهر اهواز و افزایش جمعیتش است برای همین برخی واحدهای صنعتی در بستر شهر قرار گرفته اند، مثلاً شرکت فولاد خوزستان که یکی از واحدهای به شدت آلاینده به شمار می‌رود بسیار به شهر نزدیک است؛ در حال حاضر تنها راه جلوگیری از افزایش آلایندگی این است که این شرکت‌ها حداقل طرح‌های توسعه خود را در خارج از شهر انجام دهند.
بارها در خبرها می‌خوانیم که اعتبارات کلانی برای جمع‌آوری فلرهای نفتی اختصاص داده شده است اما عملاً نقش فلرها در ایجاد آلایندگی پر رنگ است به نظر شما چرا وزارت نفت در حل این مشکل تعلل می‌کند؟
محمد درویش: اخیراً در پتروشمی بندر امام خمینی(ره) طرح جمع‌آوری فلرهای نفتی در حال اجرا است که بتواند این مشکل را حل کند، ما هم امیدوار هستیم این اتفاق در سایر نقاط استان اجرایی شود، سالهاست مسئولان وعده حل مشکل را می‌دهند و در این خصوص عملکرد آن‌ها قابل دفاع نیست.
به نظر شما چرا با وجود اینکه میزان آلایندگی در خوزستان بالا می‌رود به سختی برای اعلام تعطیلی تصمیم‌گیری می‌شود در حالی که در استان‌های دیگر علیرغم اینکه میزان آلودگی کمتر از خوزستان است اما مدارس تعطیل می‌شود؟
محمد درویش: بنده از چنین چیزی اطلاع نداشتم، اینکه برای استانی استثنا قائل شوند و برای استانی دیگر وضعیت چیز دیگر باشد ضعف و تبعیض دستگاه مجری را می‌رساند.
استان‌ها باید طبق پروتکل وزارت کشور عمل کنند، شاخص آلودگی اگر بالاتر از ۱۰۰ باشد برای کودکان و کهنسالان هوا ناسالم است و اگر بالاتر ۱۵۰ باشد مدارس باید تعطیل شود، اگر بالاتر ۲۰۰ واحدهای اورژانس باید در شهر مستقر شوند و اگر بالاتر از ۳۰۰ کلیه ادارات دولتی باید تعطیل شود و تصمیمات تبعیض آمیزی گرفته نشود.
طی ۲ ماه اخیر هوای اهواز و برخی شهرهای استان در وضعیت ناسالم قرار دارد، هر چند بارندگی‌های اخیر سبب شد تا برای یک روز هوای اهواز و برخی شهرها از آلاینده‌ها پاک شود اما با گذشت چند روز پس از آن، آلودگی هوا بار دیگر برخی شهرهای استان را درگیر کرده است.
سال گذشته در ۹ ماهه اول سال نیز شهروندان استان خوزستان فقط ۱۳۳ روز هوای پاک را تجربه کردند.
