فولاد اکسین خوزستان با هدف تکمیل زنجیره تولید فولاد و ایجاد ارتباط میان صنعت نفت و فولاد در سال ۱۳۸۸ با ظرفیت اسمی یک‌میلیون و ۵۰ هزار تن در اهواز به بهره‌برداری رسید اما نتوانست در یک دهه آغازین فعالیت خود، مأموریت اصلی‌اش را به سرانجام برساند.
بدون تردید صنعت فولاد یکی از بخش‌های مهم و موثر در اقتصاد کلان ایران است. این تاثیر و اهمیت عمدتا به دلیل فراهم کردن زیرساخت‌های توسعه سایر صنایع و بخش‌های اقتصادی و ضریب بالای اشتغال‌زایی است. به همین دلیل دولت‌ها در سیاست‌گذاری و برنامه‌های اجرایی باید نگاه ویژه‌ای به این صنعت مادر داشته باشند.
بررسی روند تجارت جهانی فولاد، نشان‌دهنده جایگاه ویژه و اثرگذار این صنعت در ساختار اقتصادی کشورها به منظور دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت است. از این رو زنجیره صنعت فولاد همواره مورد توجه و حمایت هدفمند اقتصادهای بزرگ و تاثیرگذار دنیا بوده و برنامه‌های مدونی برای حمایت و توسعه و ایجاد توازن در آن تدوین و اجرا شده است.
در کشور ما ایجاد و توسعه زیرساخت‌های صنعت فولاد در دستور کار دولت‌های قبل و پس از انقلاب قرار داشته و امروز ایران با داشتن ذخایر غنی و معادن بزرگ سنگ‌آهن، منابع انرژی مزیت‌دار (گاز و زغال‌سنگ)، دانش و نیروی متخصص و مجرب و صنایع پشتیبانی‌کننده همچون نسوز و فرو آلیاژ و… پیشرفت‌های خوبی در این زمینه کسب کرده است.
فولاد اکسین خوزستان با هدف تکمیل زنجیره تولید فولاد و ایجاد ارتباط میان صنعت نفت و فولاد در سال ۱۳۸۸ با ظرفیت اسمی یک‌میلیون و ۵۰ هزار تن در اهواز به بهره‌برداری رسید. با این وجود این شرکت به دلیل واردات تجهیزات نفت و گاز و عدم تأمین مواد اولیه در داخل کشور نتوانست در یک دهه آغازین فعالیت خود، مأموریت اصلی‌اش را به سرانجام برساند.
چالش اساسی صنعت نفت و فولاد کشور، تولید ورق‌های عریض است که هنوز مواد اولیه آن یعنی اسلب ضخیم در مقیاس انبوه در کشور تولید نمی‌شود و تنها فولاد مبارکه در مقیاس محدود اقدام به تولید اسلب ضخیم کرده است. برای خودکفایی صنعت نفت و گاز کشور در تولید انواع ورق، باید اسلب ضخیم نیز تولید شود که شرکت فولاد اکسین در حال اجرای یک پروژه فولادسازی به ظرفیت 1.2 میلیون تن است و اجرای این پروژه نیازمند پشتیبانی و مانع‌زدایی از سوی دستگاه‌های اجرایی خواهد بود.
ایجاد ارزش افزوده و صرفه جویی در صنعت گاز و برق
مدیرعامل شرکت فولاد اکسین خوزستان در این باره می‌گوید: از آنجا که شرکت فولاد اکسین، تولیدکننده محصولات استراتژیک یعنی ورق‌های خاص فولادی است، به مواد اولیه خاصی نیاز دارد. فولادسازانی که در حال حاضر در کشور می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز برای تولید ورق‌های فولاد اکسین را تامین کنند، بسیار محدود هستند.
امین آسیابان می‌افزاید: به طور مثال، شرکت فولاد مبارکه اصفهان در کنار فولاد اکسین نقش بسزایی را در اجرای خط لوله نفت خام از پایانه نفتی گوره به بندر جاسک ایفا کرد. فولاد مبارکه، تامین‌کننده مواد اولیه ورق یعنی اسلب نفت و گاز ترش بوده، ورق آن در فولاد اکسین و لوله خط یاد شده در شرکت‌های لوله‌سازی اهواز، لوله‌سازی صفا و لوله‌سازی ماهشهر تولید شد.
وی بیان می‌کند: رسالت اصلی فولاد اکسین نیز پاسخ به نیازهای این صنایع عظیم و پروژه‌های بسیار بزرگ ملی در جهت جلوگیری از واردات و خروج ارز از کشور است. در این همین راستا، به دنبال توسعه و تکمیل زنجیره تولید و عرضه محصولات فولادی، برنامه‌های توسعه‌ای ازجمله احداث واحد فولادسازی و ریخته‌گری هستیم که خود باعث ایجاد ارزش افزوده می‌شود.
مدیرعامل شرکت فولاد اکسین خوزستان عنوان می‌کند: احداث واحد فولادسازی و ریخته‌گری و در کنار آن احیا مستقیم به این امر منجر خواهد شد که شرکت فولاد اکسین دیگر نیازی به خرید اسلب و مواد اولیه خود از دیگر فولادسازان کشور نخواهد داشت. به این ترتیب، مجموعه فولاد اکسین به مجموعه فولادی کاملی شامل احیا مستقیم، ریخته‌گری و فولادسازی و نورد ورق و تولید محصول نهایی تبدیل خواهد شد.
وی ادامه اظهار می‌کند: اجرای طرح فولادسازی اکسین از نظر صرفه اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده برای کشور آورده بسیاری دارد چرا که دیگر اسلب و مواد اولیه از خارج شرکت تامین نمی‌شود و علاوه بر جلوگیری از خروج ارز منجر به صرفه جویی در مصرف گاز و برق خواهد شد.
قطع وابستگی به خارج با طرح فولادسازی اکسین
امین ابراهیمی، مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان نیز پیش‌تر درباره اهمیت احداث کارخانه فولادسازی اکسین گفته بود: برخی آلیاژ‌های بسیار راهبردی و مورد نیاز کشور مانند فولادهای کرایژونیک برای بومی‌سازی و قطع وابستگی نیاز به اسلب داخلی دارد که فولادسازها امکان تامین آن را ندارند و با احداث کارخانه فولاد سازی این مسئله رفع می‌شود.
وی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین مشکلات شرکت فولاد اکسین خوزستان که موجب شده این شرکت تاکنون به اهداف و ظرفیت اسمی خود دست نیابد عدم تامین مکفی و مستمر اسلب آلیاژی عریض به‌عنوان مواد اولیه است. به‌دلیل نبود فناوری لازم در فولادسازهای داخل کشور، تامین کامل ظرفیت اسلب API به میزان ۷۰۰ هزار تن در سال عملا امکان‌پذیر نیست و تنها تامین‌کننده اسلب API محیط ترش یعنی فولاد مبارکه نیز با محدودیت ظرفیت تولید ماهانه حداکثر ۳۵ هزار تنی مواجه است. ضمن اینکه اختصاص همین ظرفیت به فولاد اکسین خوزستان نیز موقت بوده و در آینده با راه‌اندازی خط نورد گرم ۲ فولاد مبارکه، امکان استفاده از آن وجود نخواهد داشت.
ابراهیمی عنوان می‌کند: اسلب‌های تولیدی داخل کشور از نظر ابعادی جوابگوی نیاز خط نورد این شرکت نبوده و باعث از دست رفتن ظرفیت خط نورد به میزان قابل توجهی شده است. خط نورد فولاد اکسین برای اسلب ۲۳ تنی طراحی شده، اما اسلب‌های تولید شده توسط فولادسازهای داخلی عموما کمتر از ۱۴ تن وزن دارند که این موضوع باعث کاهش ظرفیت اسمی از یک میلیون و ۵۰ هزار تن به حدود ۷۰۰ هزار تن، افزایش ضایعات و به تبع آن افزایش بهای تمام شده محصول شده است.
این مدیر صنعت فولاد می‌گوید: لازمه تامین اسلب ۲۳ تنی آلیاژی اجرای مجتمع فولادسازی شامل احیای مستقیم و ذوب و ریخته‌گری است که با اجرای آن ضمن جذابیت سرمایه‌گذاری از نظر نرخ و زمان بازگشت سرمایه، موجب اشتغال‌زایی مستقیم در حدود هزار نفر و اشتغال‌زایی غیرمستقیم در حدود ۷هزار نفر در استان خوزستان شده و برخی معضلات اساسی شرکت نیز به‌وسیله آن حل می‌شود.
خودکفایی در صنایع فولادی، نفت و گاز با فولادسازی اکسین
نماینده مردم اهواز، کارون، باوی و حمیدیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طرح فولادسازی اکسین برای خودکفایی صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بسیار مهم است، می‌گوید: شرکت فولاد اکسین بر اساس اهداف کمی و کیفی در بخش فولاد پایه‌گذاری شد. هدف اولیه از فعالیت اکسین این بود که کشور در بخش محصولات نهایی زنجیره فولاد خودکفا شود و صنایع نفت و گاز نیز در این زمینه به خودکفایی برسند.
شبیب جویجری می‌افزاید: می‌توان اهداف کمی زیادی برای فعالیت فولاداکسین برشمرد اما این اهداف و برنامه‌ها به دلیل موانفع ایجاد شده محقق نشد و ما در مجلس به دنبال تکمیل چرخه تولید فولاداکسین و به سرانجام رسیدن مأموریت این شرکت هستیم.
نماینده مردم اهواز در مجلس اظهار می‌کند: اگر طرح تکمیل زنجیره فولاد اکسین به سرانجام برسد هم از حیث محصولات فولادی و هم از حیث اشتغال‌زایی، پایین آوردن نرخ بیکاری در شهرستان اهواز و حومه می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد.
نماینده مردم اهواز در مجلس عنوان می‌کند: با توجه به استقرار صنعت نفت و گاز در استان خوزستان و نیاز کشور به توسعه این صنایع اگر فولاد اکسین بتواند محصولات مورد نیاز صنعت نفت و گاز را در همین استان خوزستان تولید کند و به آن‌ها تحویل دهد هزینه تامین لوله نفت و گاز و شرکت‌های پتروشیمی کاهش خواهد یافت و این موضوع به سود شرکت‌های مذکور است.
به گزارش خبرگزاری فارس، طرح فولادسازی اکسین از طرح‌های توسعه اصلی شرکت است که از زمان بدو تاسیس نورد ورق عریض، به‌عنوان یک طرح بالادستی مدنظر قرار گرفته بود و حتی در این زمینه در سال ۲۰۰۵ میلادی قراردادی با شرکت دانیلی ایتالیا نیز منعقد شد؛ همچنین زیرساخت‌های لازم مانند زمین، آب، برق، گاز و سایر تسهیلات مورد نیاز طرح مهیا شد، اما به علت مشکلاتی مانند عدم تامین منابع مالی و مشکلات تغییر سهامداران و سایر مسائل داخلی شرکت این قرارداد به سرانجام نرسید.
به توصیه سهامداران در سال ۱۳۹۸ دوباره اجرای طرح توسعه کارخانه فولادسازی در دستور کار شرکت قرار گرفت و در همین راستا، گزارش توجیه فنی و اقتصادی توسط شرکت مهندسی فراتحقیق سپاهان با لحاظ شرایط و قیمت‌های روز تهیه شد. نتایج این گزارش نشان داد که این پروژه ضمن رفع مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه شرکت که مستقیما بر افزایش ۵۰ درصدی ظرفیت کارخانه نورد تاثیر خواهد گذاشت، دارای نرخ برگشت سرمایه نسبتا بالایی نیز است که می‌تواند تحول اساسی در شرایط مالی شرکت به‌وجود آورد. این درحالی است که برای قطع وابستگی از واردات و تولید داخلی محصولات خاص فولادی موردنیاز کشور مانند ورق‌های مقاوم در مقابل میعانات اسیدی یا ورق‌های کرایژونیک نیاز است که مواد اولیه را فولاد اکسین تهیه کند.
