با فرض اینکه ۱۰ میلیارد دلار برای طرح های اشتغالزا به استان تعلق گرفته باشد که رقم بسیار بالایی است و اگر واقعا تخصیص داده شده باید پرسید این پول کجا رفته است اما حتی اگر این ۱۰ میلیارد دلار را هم نادیده بگیریم بطور کلی بودجه هایی که وارد خوزستان شده بسیار بیشتر از شدت معضلات و وضعیتی است که در استان شاهد آن هستیم .
مدیر گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی شهید چمران اهواز با بیان اینکه مشکل خوزستان کمبود اعتبار و بودجه نیست، گفت: آمارها نشان می دهد که از زمان جنگ تا کنون خوزستان بعد از تهران دومین استانی است که بیشترین بودجه به آن تعلق گرفته است، بنابراین چرایی تداوم مشکل بیکاری بالا در استان خوزستان را باید درعلل دیگری جست و جو کنیم.
مرتضی افقه در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری کاوش اخبار در خصوص بودجه ی طرح های اشتغالزا در خوزستان با اشاره به حجم بالای بودجه هایی که به خوزستان تخصیص داده شده اما منجر به توسعه ی اشتغالزایی نشده و همچنان رتبه ی دوم بیکاری در کشور را دارد، اظهار کرد : اشتغال یک مبحث بسیار پیچیده است که یک جنبه ی آن اقتصادی است و جنبه های اجتماعی و سیاسی نیز دارد و ایجاد آن تحت تاثیر عوامل مختلفی است که تنها یکی از آنها وجود پول و سرمایه یا نقدینگی است .
وی ادامه داد : در خوزستان به خصوص در بین نخبگان آن ( گرچه معتقدم به واقع نخبه نیستند ) تصور بر این است که مشکلات استان تنها با تخصیص بودجه های بیشتر قابل حل هستف البته این تفکر در کل کشور وجود دارد .
مسئولین ما بودجه ها را نفله می کنند
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه معتقدم اکثر مسئولین ما فوق تخصص نفله کردن بودجه ها هستند و عدم وجود مدیرانی که بتوانند از بودجه های تخصیص داده شده استفاده ی درستی کنند در استان حس می شود ، تصریح کرد : با فرض اینکه ۱۰ میلیارد دلاربرای طرح های اشتغالزا به استان تعلق گرفته باشد که رقم بسیار بالایی است و اگر واقعا تخصیص داده شده باید پرسید این پول کجا رفته است اما حتی اگر این ۱۰ میلیارد دلار را هم نادیده بگیریم بطور کلی بودجه هایی که وارد خوزستان شده بسیار بیشتر از شدت معضلات و وضعیتی است که در استان شاهد آن هستیم .
رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی هفته ی گذشته گفته بود که در سال های اخیر ۱۰ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای طرح های اشتغالزا و زیربنایی خوزستان پرداخت شده است که ۱٫۵ میلیارد دلار به بخش آب و خاک خوزستان در قالب طرح ۵۵۰ هزار هکتاری تخصیص داده شده و هشت میلیارد دلار نیز برای مهار آب های مرزی کشور پرداخت شده است .
دلیل نابرابری و فقر موجود در خوزستان ناکارآمدی مدیران حاکم بر استان است
افقه عنوان کرد: موضوع تنها اشتغال و بیکاری نیست مسائلی مانند نابرابری و فقر نیز وجود دارد که به یکدیگر مرتبط هستند اما الزاما یکی نیستند یعنی ممکن است نابرابری داشته باشیم اما فقر نباشد اما ما در کنار نابرابری ، فقر بسیار نیز داریم که به نظرم دلیل آن ناکارآمدی اغلب مدیران حاکم بر استان است زیرا بودجه وارد خوزستان می شود اما به درستی مورد بهره برداری قرار نمی گیرد و موجب شکوفایی و رونق اقتصادی نشده است.
وی با اشاره به توان بالای اقتصادی خوزستان افزود: برای مطالعه ی اقتصاد هر کشور یا منطقه، آن را به سه بخش کشاورزی ، صنعت و خدمات تقسیم می کنند اما به دلیل اینکه فعالیت های نفت ( که باید زیر مجموعه ی بخش صنعت باشد ) در کشور بسیار وسیع و گسترده است آن را به صورت بخشی مستقل جدا کرده اند، بنابراین اقتصاد کشور ما به چهار بخش کشاورزی، صنعت، خدمات و نفت تقسیم شده است.
خوزستان به تولید ملی کمک می کند / بسیاری از استانداران را از استان های ضعیف تر به خوزستان منتقل کرده اند
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: خوزستان در هر چهار بخش در سطح ملی مطرح است و به تولید ملی کمک می کند بنابراین برای مدیریت چنین استانی باید مدیران و به خصوص استانداری در حد وزیرانی با تجربه ی موفق برای آن منصوب شود و به تبع آن مدیران کل ، فرمانداران و حتی روسای ادارات آن هم باید در همین سطوح باشند .
افقه تاکید کرد : تقریبا در سه دهه ی پس از جنگ بسیاری از مدیران استان به شدت ضعیف عمل کرده و حتی از متوسط مدیریت کل کشور هم پایین تر بوده اند ضمن اینکه مشاهده می کنیم بسیاری از استانداران را از استانهای ضعیف تر به خوزستان منتقل کرده اند و به تبع آن وقتی استاندار ضعیف باشد مدیران کل و مدیران زیرمجموعه ی آن ها نیز در همان حد ضعیف، ناتوان و ناکارآمد هستند.
ریشه عقب ماندگی خوزستان در مدیران آن است
وی ضمن بیان اینکه ریشه ی انتخاب این مدیران نیز کم و بیش به نخبگان استان و مردم بازمی گردد و نه الزاما به مرکز یادآور شد: مردم ما تاکنون به نمایندگانی بسیار ضعیف رای داده اند که نمایندگان نیز درانتخاب و انتصاب مدیران نقش عمده دارند، در نتیجه همانطور که می بینیم استان در یک چرخه ی عقب ماندگی گرفتار شده که علت آن ریشه در مدیرانی دارد که بر استان مدیریت می کنند.
این دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز در پاسخ به اینکه با این شرایط حاکم بر استان چه مقدار طرح های اشتغالزا می توانند در از بین بردن معضل بیکاری استان اثرگذار باشد، اذعان کرد : مسئولانی که در ارتباط با مبحث اشتغال تصمیم گیر هستند به دلیل آنکه اطلاعاتی از مکانیزم های ایجاد شغل ندارند با بودجه ها به شدت ساده انگارانه برخورد می کنند. در حال حاضر به بهانه ی ایجاد اشتغال چندین کارخانه و صنعت در بعضی مناطق محروم تاسیس شده که نه تنها کمکی به اشتغال ساکنین نکرده است بلکه به جز اتلاف منابع و آلوده کردن محیط زیست دستاوردی نداشته اند.
افقه اضافه کرد : بطور مثال در شهرستان لالی ۲ کارخانه ی بزرگ تاسیس شده همچنین در دزفول و اندیمشک و شادگان کارخانه های فولاد و پتروشیمی تاسیس یا در حال احداث است که هیچکدام از آنها کمک چندانی به اشتغال ساکنین این مناطق نمی کند، در واقع این گونه صنایع در اصطلاح اقتصادی ” واحدهای سرمایه بر ” هستند ، یعنی سرمایه ی بسیاری صرف آنها می شود اما اشتغال کمی به نسبت هزینه ی صرف شده، ایجاد می کنند، زیرا اینگونه واحدها به جای نیروی کار بیشتر از دستگاه های اتومات ( سرمایه بر ) استفاده می کنند. به عبارت دیگر، متناسب با حجم سرمایه گذاری انجام شده ، فرصت شغلی برای ساکنین ایجاد نمی کنند.
پتروشیمی های بزرگ، نفت و صنایع فولاد نتوانسته اند معضل حاد بیکاری خوزستان را کاهش دهند
وی با اشاره به اینکه در مقابل ” طرح های کاربر ” وجود دارد ، ادامه داد : پتروشیمی های بزرگ، شرکت نفت ، نیشکر و صنایع فولاد در خوزستان وجود دارند اما به دلیل آنکه واحدهای سرمایه بر هستند و اشتغال کمی به نسبت سرمایه های صرف شده ایجاد می کنند، نتوانسته اند نعضل حاد و مزمن بیکاری در استان خوزستان را کاهش دهند.
مدیر گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی شهید چمران اهواز اظهار داشت : علاوه بر این بطور مثال پتروشیمی مسجدسلیمان که در منطقه ی لالی تاسیس شده یک کارخانه ی به شدت مکانیزه است ( البته طبیعت تمام کارخانه های پتروشیمی و صنایع فولاد به همین صورت است ) که این جلوه ای دیگر از “سرمایه بر” بودن آن است، یعنی کارخانه ای اتومات است که نیاز به نیروی کار کمتری دارد و مضاف بر این نیروهایی هم که نیاز دارد عمدتا افراد متخصص هستند.
افقه عنوان کرد : میلیاردها تومان سرمایه گذاری می شود اما ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ شغل ایجاد می شود در حالیکه با این مقدار سرمایه اگر کارخانه ی کاربرتر تاسیس می شد حدود ۷۰۰۰ شغل به وجود می آمد .
وی ضمن بیان اینکه مشکل در مدیریتی است که مجوز داده در این شهرستان ها چنین سرمایه گذاری هایی تحت عنوان ایجاد شغل انجام شود ، تصریح کرد : اگر همین اعتبارها در واحدهای کوچک و متوسط که عمدتا کاربر هستند، سرمایه گذاری شوند به دلیل اینکه از نیروی کار بیشتر به جای دستگاه های اتومات استفاده می شود ، می توانستند بخشی از معضل بیکاری استان را کاهش دهند .
درصد بالایی از جویندگان شغل در شهرهای محروم استان فاقد تحصیلات عالی یا مهارت کافی هستند
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز خاطرنشان کرد : واحدهای سرمایه بر هم فرصت شغلی کمتری ایجاد می کنند و هم فرصت های شغلی ایجاد شده عمدتا برای متخصصین و افراد با تحصیلات عالی است ، در حالیکه در مناطقی که کارخانه ها تاسیس شده اغلب کارجویان فاقد این ویژگی های دوگانه هستند، بطور مثال بیش از ۹۰ درصد نیروهای مورد نیاز در واحدهای پتروشیمی یا صنایع فولاد تأسیس شده در شهرستان های مسجد سلیمان، لالی، شادگان و اندیمشک باید تحصیلات عالی و مهارت های بالا داشته باشند ( حتی در بخش های اداری و خدماتی ) در حالیکه براساس آمارهای موجود، درصد بالایی از کارجویان این شهرستان ها فاقد این تحصیلات یا مهارت ها هستند.
افقه توضیح داد: بطور مثال گفته شده که کارخانه پتروشیمی در حال تأسیس در منطقه ی لالی، پس از شروع به کار ۱۵۰۰ فرصت شغلی ایجاد می کند در حالیکه اگر سیاستگذاران به مباحث اقتصادی اجتماعی مرتبط با اشتغال آشنا بودند و یا ملاحظات و نیازهای منطقه را می شناختند ، می توانستند این میزان سرمایه را در طرح هایی هدایت کنند که علاوه براینکه فرصت های شغلی بسیار بیشتری ایجاد کند نیروهای مورد نیاز نیز از درون یا محدوده ی همین شهرها قابل تأمین باشند.
وی افزود : همین وضعیت در شهرهای دیگر استان نیز حاکم است و بنابراین چون چنین واحدهایی که با کلی منت، تبلیغات ( از طرف نماینده یا مسئولین ذیربط ) و شعار اشتغالزایی تأسیس شده اند، نمی توانند نیروهای مورد نیاز خود را از این شهرها تأمین کنند و ناچارند نیروهای خود را از شهرها و استان های دیگر تأمین کنند. در واقع اینگونه بی تدبیری ها نه تنها مشکل بیکاری استان به خصوص مناطق محروم آن را حل نکرده ، بلکه مشکل جدیدی به نام مهاجرت نیروهای غیربومی نیز به این مناطق تحمیل نموده است و بنابراین تبعات و مشکلات اجتماعی – فرهنگی و حتی سیاسی ناشی از این نوع مهاجرت ها در استان خوزستان امری کهنه و شناخته شده است.
